"SEMAFOR": podjęliśmy próbę przekazywania na łamach "Semafora" informacji i wiadomości, które mamy nadzieję zainteresują naszych czytelników; informacji których nie znajdziecie na łamach oficjalnych dzienników....

WOLNA DROGA: Choć poszukiwanie prostych rozwiązań jest osadzone głęboko w podświadomości, a nieskomplikowany obraz rzeczywistości jest wygodny, nie zmusza do choćby chwilowej zadumy, do uświadomienia prawdy o traconym wpływie na własne losy, na otaczający świat - od poszukiwania prawdy nikt nas nie zwolni.
 
Sobota, 20 kwietnia 2024 r.
Imieniny obchodzą: Agnieszka, Teodor, Czesław - Wielkanoc
 
Archiwum
Roczniki:  2001200220032004200520062007200820092010
201120122013201420152016201720182019
Numery:    
()   -  
Kolej na historię - Pociągi pancerne II Rzeczypospolitej (3)
Pociągi pancerne odegrały znaczącą rolę w bitwach III Powstania Śląskiego, wspomagając walczących powstańców. Często przechylając szalę zwycięstwa na ich stronę. Jeszcze w roku 1920, przed plebiscytem, skierowano do Krakowa 2 pociągi pancerne „Piłsudczyk” i „Wilk”. W dniu plebiscytu podesłano jeszcze trzy. Wspomagały one w późniejszym czasie działania powstańców, jeżeli nie całe to poszczególne ich elementy. Ze względu na obecność aliantów stacjonowały one w Krakowie, żeby nie było zarzutów, że Polska chce wywrzeć wpływ na wynik plebiscytu.
W sumie w powstaniu zbudowano na Śląsku kilkanaście pociągów. Większość źródeł podaje ich liczbę na 16. Budowano je w warsztatach śląskich, tylko nieliczne człony podsyłano z Polski. Nie wszystkie uczestniczyły w walkach, szczególnie te zbudowane pod koniec powstania.
Ze względu na przeróbek często zmieniały się nazwy pociągów, tak, że nieraz miały one po kilka nazw. Skład pociągów pancernych był podobny, jak opisano w poprzednich artykułach. Parowóz opancerzony lub tylko jego najważniejsze części, z przodu lora z urządzeniami do naprawy szyn, z tyłu lora, pośrodku wagon towarowy opancerzony z załogą desantową i jeszcze wagony uzbrojone w cekaemy i działka. Nazwy pociągów pancernych często pochodziły od dowódców lub tych, którzy nakazali je zbudować i później nimi dowodzili.
Pociągi uczestniczyły w najważniejszych bitwach powstania, takich jak zdobycie Kędzierzyna, bitwa pod Koźlem, Leśnicą, dywizjony Raciborzem i Rybnikiem oraz w jednej z najważniejszych bitwa pod górą Św. Anny.
W czerwcu 1921 roku pociągi pancerne ujęto w cztery grupy bojowe po dwa dywizjony. Ciekawostką jest fakt, że pociągi pancerne działały nie tylko na normalnych torach, ale również były pociągi wąskotorowe. Najbardziej znanym był pociąg pancerny „Kabi”, później „Pancerka Kabicz”. Jego nazwa pochodzi od dowódcy pochodzącego z 7 Pułku Ułanów Gliwickich porucznika E. Kabicza. Pociąg został zbudowany w warsztatach gliwickich. Składał się z opancerzonego parowozu i dwóch znajdujących się z przodu i z tyłu wagonów węglarek. Wagony były uzbrojone w osiem cekaemów po cztery w każdym wagonie. Rejon działania „Pancerk Kabicz”, to Gliwice i okolice. Niektóre źródła podają, że był to jedyny pociąg pancerny działający na torach o szerokości 750 mm.
Po zreformowaniu pociągów pancernych, skład dywizjonów przedstawiał się następująco (będę przedstawiał skład dywizjonów, numer poszczególnych pociągów są kolejne): 1 dywizjon - pociągi „Korfanty” nr 1; „Nowina Doliwa” nr 2; 2 dyw. - „Piorun”, „Naprzód”; 3 dyw.: „Powstaniec”, „Ślązak”; 4 dyw. – „Bajończyk”, „Górnik”; 5 dyw. – „Lubreniec”, „Ludyga”; 6 dyw. – „Pantera”, „Nowak II” (początkowo ten pociąg nazywał się „Nowak, po naprawie nadano mu nazwę „Nowak II); 7 dyw. – „Zygmunt Powstaniec”, „Tadek Ślązak”; 8 dyw. – „Lew”, „Testart” (od dowódcy), później „Piast”. Czyli jest 16. Dodatkowo „Kabicz” i „Ułan”.
I tu następuje pewna niezgodność, poza tym nie ujęto w niektórych źródłach udziału pociągów pancernych przysłanych z Polski. Prześledźmy teraz podział pociągów pancernych przydzielonych do poszczególnych okręgów i etymologię ich nazw. Dowódcą III Powstania Śląskiego był Wojciech Korfanty – pociąg nr 1 „Korfanty”, Dowódcą Komendy Wojsk Powstańczych był podpułkownik hrabia Maciej Mielżyński, pseudonim „Nowina Doliwa” – pociąg pancerny nr 2.
Następne nazwy pociągów: major Ludyga Laskowski, pociąg pancerny nr 10 „Ludyga”, szefem sztabu Naczelnej Komendy Wojsk Powstańczych był Stanisław Janusz Rostworowski, pseudonim „Lubieniec” – pociąg nr 9. Oczywiście były też nazwy wynikające z celu powstania np. „Piorun” (?), „Pieron”, „Ślązak”, „Powstaniec” itp.
Oddziały powstańcze były podzielone na trzy, a później na cztery grupy. Do każdej były przydzielone pociągi pancerne. Grupa „Wschód”, dowódca kapitan Grzesik – pseudonim „Hauke”: pociągi pancerne „Lew”, Korfanty”. Grupa „Południe”, dowódca podpułkownik Bronisław Sikorski - pseudonim „Cietrzew” – pociągi pancerne „Pieron”, „Ślązak”. Grupa „Północ” dowódca kapitan Alojzy Nowak, pseudonim „Neugebauer” – pociągi pancerne „Nowak”, dawniej „Neugebauer”, „Zygmunt Powstaniec”, „Tadek Ślązak”, „Piast”. Grupa „Środek”, dowódca Zygmunt Krzewiński - pseudonim „Kwak” – pociągi pancerne „Górnik”, „Bajończyk”.
W następnym artykule przybliżę Czytelnikom udział poszczególnych pociągów w walkach. W I połowie dwudziestego wieku była to broń bardzo groźna i używana przez wszystkie strony walczące.
Roman Guzek
fot. wikipedia


  Komentarze 2
  Dodaj swój komentarz
~
Copyright "Wolna Droga"
[X]
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.