"SEMAFOR": podjęliśmy próbę przekazywania na łamach "Semafora" informacji i wiadomości, które mamy nadzieję zainteresują naszych czytelników; informacji których nie znajdziecie na łamach oficjalnych dzienników....

WOLNA DROGA: Choć poszukiwanie prostych rozwiązań jest osadzone głęboko w podświadomości, a nieskomplikowany obraz rzeczywistości jest wygodny, nie zmusza do choćby chwilowej zadumy, do uświadomienia prawdy o traconym wpływie na własne losy, na otaczający świat - od poszukiwania prawdy nikt nas nie zwolni.

 
Wtorek, 19 marca 2024 r.
Imieniny obchodzą: Józef, Bogdan, Marek
 
Roczniki:  2001200220032004200520062007200820092010
201120122013201420152016201720182019
Numery:    
()   -  
Dlaczego opłata dworcowa (2)
Podstawowe zasady udostępnienia stacji pasażerskiej w Polsce
   Dyrektywa 2012/34/UE w art. 13 ust. 2 stanowi, że operatorzy obiektów infrastruktury usługowej zapewniają wszystkim przedsiębiorstwom kolejowym dostęp na niedyskryminacyjnych zasadach, w tym również dostęp do torów, do obiektów, o których mowa w Załączniku II pkt 2 do tej dyrektywy, oraz do usług świadczonych w tych obiektach.
   Powyższa zasada została transponowana do ustawy o transporcie kolejowym, poprzez wprowadzenie nowych rozdziałów 6A i 6B, które regulują zasady udostępniania infrastruktury usługowej oraz stacji pasażerskich, jako szczególnego rodzaju obiektu infrastruktury usługowej.
Zgodnie z art. 36j ust. 1 u.t.k. udostępnianie stacji pasażerskiej polega na umożliwieniu korzystania przez podróżnych ze stacji pasażerskiej (pkt 1), oraz udostępnianiu przewoźnikom kolejowym powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych lub umieszczenia dodatkowych informacji handlowych lub systemu sprzedaży biletów obsługiwanego przez operatora stacji pasażerskiej, na zasadach określonych w rozdziale 6A (pkt 2).
Jak wynika z powyższego, ustawodawca dokonał wyraźnego rozróżnienia pomiędzy „umożliwieniem korzystania” ze stacji pasażerskiej przez podróżnych, a „udostępnianiem” stacji przewoźnikom kolejowym. W tym drugim przypadku ustawodawca, mając na względzie fakt, iż udostępnienie stacji pasażerskiej przewoźnikowi stanowi jeden z przypadków udostępniania obiektu infrastruktury usługowej na rzecz przewoźników kolejowych (w tym przypadku przewoźników świadczących przewozy osób transportem kolejowym), posłużył się techniką legislacyjną odesłania do regulacji zawartych w rozdziale 6A.
   Konsekwentnie, przepisy rozdziału 6B w pozostałej części odnoszą się do udostępniania (umożliwienia korzystania) ze stacji pasażerskich wyłącznie przez podróżnych. Dlatego też, przepis art. 36k ust. 1 u.t.k. stanowi, że stacje pasażerskie są udostępniane podróżnym nieodpłatnie, co oznacza, że zakaz pobierania opłat za korzystanie ze stacji pasażerskich od podróżnych.
Nie oznacza to jednak zakazu pobierania przez operatora stacji pasażerskiej opłat za udostępnienie stacji przewoźnikom kolejowym. W tym zakresie stosuje się, bowiem, poprzez odesłanie zawarte w art. 36j ust. 1 pkt 2 u.t.k., zasady określone w rozdziale 6A, odnoszące się do ogółu obiektów infrastruktury usługowej. Przedsiębiorstwo kolejowe, jeśli chce korzystać z obiektów należących do infrastruktury usługowej, w tym również ze stacji pasażerskiej, obowiązane jest zgodnie z zasadą „użytkownik płaci”, uiszczać stosowne opłaty zgodnie na rzecz zarządcy.
Należy dodatkowo zauważyć, iż wspomniany przepis art. 36k u.t.k. dotyczy minimalnego zakresu usług świadczonych nieodpłatnie przez operatora stacji pasażerskiej na rzecz podróżnych. Sam fakt, iż są to obowiązki nałożone ustawowo na operatora stacji pasażerskiej nie oznacza, iż usługi te operator stacji ma wykonywać pro publico bono. Podmiotem obowiązanym do zapłaty wynagrodzenia za te usługi jest, bowiem przewoźnik kolejowy, na rzecz, którego udostępniona została stacja pasażerska. Zgodnie, bowiem z przepisem art. 36e w zw. z art. 36j ust. 1 pkt 2 u.t.k., za udostepnienie stacji pasażerskiej, jako obiektu infrastruktury kolejowej, operator pobiera od przewoźnika kolejowego opłatę, której wysokość określa się w regulaminie obiektu.
   Operator obiektu, zgodnie natomiast z przepisem art. 36a ust. 1 w zw. z art. 36j ust. 1 pkt 2 u.t.k., ma natomiast obowiązek umożliwienia przewoźnikom kolejowym, na ich wniosek, korzystania z powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych lub umieszczenia dodatkowych informacji handlowych, lub systemu sprzedaży biletów obsługiwanego przez operatora stacji pasażerskiej.
Kluczowym problemem z punktu widzenia określenia wysokości opłaty dworcowej jest, zatem wyznaczenie powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych, za korzystanie, z której operator stacji uprawniony jest do pobierania opłaty.
Wprawdzie ustawodawca nie zdefiniował precyzyjnie tego pojęcia, jednak mając na względzie cel regulacji przyjąć należy, iż w skład powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych wchodzić powinna ta część dworca kolejowego, która służy wyłącznie obsłudze pasażerów i z której pasażerowie korzystają w związku z podróżą (nie w celach komercyjnych), w szczególności poczekalnia, a także punkt odprawy podróżnych, przestrzeń na umieszczenie dodatkowych informacji handlowych przez przewoźników, system sprzedaży biletów.
Ponadto, za wchodzącą w skład powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych należy uznać także części obiektu, które wprawdzie znajdują się poza budynkiem dworca kolejowego, z których jednak korzystają podróżni, tj. służą podróżnym w związku z odbywaną podróżą np. parkingi, chodniki prowadzące bezpośrednio do budynku dworca, czy też stojaki rowerowe.
Należy podkreślić, iż takie rozumienie powierzchni przeznaczonej do odprawy podróżnych jest zbieżne ze stanowiskiem Prezesa UTK  . W stanowisku tym Prezes UTK podkreśla również, iż w celu faktycznego zwiększenia efektywności, dostępności oraz atrakcyjności usług transportu kolejowego oraz utrzymania odpowiednich standardów czystości i porządku na stacjach pasażerskich, konieczne jest zapewnienie operatorom stacji finansowania działań mających na celu zwiększenie atrakcyjności transportu kolejowego we wskazanym powyżej zakresie.
W konsekwencji należy przyjąć, że istnienie barier finansowych dla operatorów stacji pasażerskich może negatywnie oddziaływać na wzrost efektywności i atrakcyjności usług oferowanych przez transport kolejowy pasażerom. Niewątpliwie, dla celów stosowania znowelizowanych przepisów ustawy o transporcie kolejowym oraz ustalenia cennika dostępu do stacji pasażerskiej, operator stacji jest obowiązany do dokładnego wskazania pomieszczań znajdujących się w obiekcie i służących do obsługi podróżnych, a także dokładnego określenia ich powierzchni oraz alokowania kosztów utrzymania tych powierzchni.
   Podsumowując powyższe, warto odwołać się także do uzasadnienia do projektu nowelizacji ustawy o transporcie kolejowym, w którym podkreślono, że wyraźnie, iż stacja pasażerska stanowi szczególny rodzaj obiektu infrastruktury usługowej.
Stacja pasażerska obejmuje dworzec kolejowy, perony oraz drogi je łączące, natomiast nie obejmuje torów kolejowych. Stacja pasażerska jest udostępniana nieodpłatnie podróżnym, a odpłatnie przewoźnikom, wyłącznie w zakresie udostępnienia powierzchni przeznaczonych do obsługi podróżnych oraz powierzchni do umieszczania informacji handlowych .
   Istotnym zagadnieniem w dyskusji na temat obowiązku ponoszenia przez przewoźników kolejowych opłat za udostępnianie stacji pasażerskich jest kwestia wniosku, który jest podstawą korzystania przez przewoźników ze stacji pasażerskich. Zgodnie z przepisem art. 36a ust. 1 w zw. z art. 36j ust. 1 pkt 2 Ustawy, udostępnianie stacji pasażerskiej, jako obiektu infrastruktury usługowej, polega na umożliwieniu przewoźnikom kolejowym, na ich wniosek, korzystania z usług, o których mowa w ust. 2 i 3 załącznika nr 2 do ustawy, do świadczenia, których obiekt został specjalnie przystosowany. Tym samym, podstawą udostępnienia podmiotowi świadczącemu usługi przewozu osób transportem kolejowym stacji pasażerskiej jest jego wniosek skierowany do operatora.
Interpretacja sformułowania „na ich wniosek” nie oznacza uznaniowości przewoźnika kolejowego, co do zawarcia z operatorem obiektu infrastruktury usługowej, w tym również operatorem stacji pasażerskiej, umowy dostępowej. Wprawdzie, operator nie może zmusić przewoźnika do korzystania z danej stacji pasażerskiej, jednakże o ile przewoźnik kolejowy w planowanym przez siebie rozkładzie jazdy uwzględnia postój przy danej stacji pasażerskiej, to jest obowiązany złożyć wniosek o jej udostępnienie. Wniosek taki jest podstawą do zawarcia stosownej umowy między przewoźnikiem i operatorem. Tym samym skorzystanie przez przewoźnika z obiektu infrastruktury usługowej, bez uprzedniego wniosku oraz bez zawarcia umowy z operatorem, oznacza działanie niezgodne z przepisami Ustawy, co wprost wynika z art. 36c ust. 1 w zw. z art. 36j ust. 1 pkt 2 u.t.k. i traktowane będzie, jako bezumowne korzystanie przez przewoźnika z obiektu infrastruktury usługowej - stacji pasażerskiej.
O ile jednak w przypadku innych niż stacje pasażerskie obiektów infrastruktury usługowej, brak umowy pozbawi faktycznie przewoźnika możliwości skorzystania z danego obiektu, o tyle w przypadku stacji pasażerskiej operator stacji pozbawiony jest możliwości zablokowania przewoźnikowi, a ostatecznie podróżnym korzystającym z usług danego przewoźnika, korzystania ze stacji. Trudno, bowiem wyobrazić sobie sytuację, w której pasażerowie korzystający z usług przewoźnika kolejowego, który zawarł umowę z zarządcą infrastruktury kolejowej i w oparciu o tę umowę korzysta z infrastruktury liniowej i wykonuje przewozy na danej trasie, nie mają możliwości skorzystania ze stacji pasażerskiej, dlatego tylko, że dany przewoźnik nie zawarł umowy z operatorem danej stacji.
W sposób oczywisty takie działanie operatora nie jest możliwe, zwłaszcza, że zgodnie z art. 36k ust. 1 stacje pasażerskie udostępniane są podróżnym nieodpłatnie. Zatem, sami podróżni nie mogą ponosić negatywnych konsekwencji braku umowy pomiędzy przewoźnikiem a operatorem stacji pasażerskiej.
   Powyższe nie oznacza jednak całkowitej swobody działania przewoźników i ignorowania obowiązku zawarcia umowy z operatorem stacji pasażerskiej. Wymóg prawny zawarcia takiej umowy oznacza, bowiem, że w przypadku nie zawarcia takiej umowy przez przewoźnika, operator będzie uprawniony do dochodzenia na drodze postępowania cywilnego zapłaty z tytułu bezumownego korzystania przez przewoźnika kolejowego ze stacji pasażerskiej.
Stosowne regulacje określające sankcje z tytułu bezumownego korzystania z przewoźników kolejowych z obiektów infrastruktury usługowej, w tym stacji pasażerskich, winny znaleźć się w regulaminie obiektu, o którym mowa w art. 36f u.t.k. Należy zwrócić uwagę, że choć przepis ten nie wskazuje expressis verbis sankcji z tytułu bezumownego korzystania z obiektu infrastruktury usługowej, jako elementu regulaminu obiektu, to z uwagi na użyte w tym przepisie wyrażenie „w szczególności”, wskazujące na otwarty katalog spraw, które należy określić w regulaminie obiektu, z całą pewnością można w nim również określić uregulować sankcję z tytułu bezumownego korzystania z obiektu.

Podsumowanie
   Ustawodawca wprost przesądził o tym, że stacja pasażerska jest obiektem infrastruktury usługowej. Należy do niej stosować zasady określone w rozdziale 6A, z uwzględnieniem przepisów szczególnych, dotyczących stacji pasażerskich z rozdziału 6B.
   Nowelizacja wprowadza ogólną zasadę, zgodnie, z którą za korzystanie przez przewoźnika z obiektu infrastruktury usługowej, w tym ze stacji pasażerskiej, operator pobiera opłatę od przewoźnika. Opłata taka w żadnym razie nie może być pobierana od podróżnych. Wnioski oraz sugestie stwierdzające, że to przełoży się na wzrost cen biletów dla pasażerów są bezpodstawne i nieuzasadnione. Wzrost cen oznacza spadek popytu na usługi transportem kolejowym.
W interesie przewoźników oraz operatorów infrastruktury pasażerskiej jest, aby stacje pasażerskie i dworce kolejowe, jako obiekty pierwszego kontaktu z klientem stanowiły o pozytywnym wizerunku transportu kolejowego i przyczyniały się do popytu wzbudzonego na przewozy transportem kolejowym.
   Całkowicie nieuzasadnione są wypowiedzi ekspertów oraz przedstawicieli przewoźników kolejowych, jakoby tryb wnioskowy w zakresie udostępniania obiektów infrastruktury usługowej, dawał przewoźnikom możliwość bezumownego korzystania z obiektów infrastruktury usługowej.
Tryb wnioskowy oznacza wyłącznie swobodę, co do skorzystania z danego obiektu, natomiast, jeśli przewoźnik kolejowy zamierza korzystać z obiektu, to złożenie stosownego wniosku i zawarcie umowy dostępowej jest obowiązkowe. Naruszenie tego obowiązku skutkować będzie roszczeniem operatora w stosunku do przewoźnika z tytułu bezumownego korzystania z obiektu infrastruktury usługowej. Stosowne informacje dotyczącej takiej odpowiedzialności winny znaleźć się w regulaminie udostępniania obiektu.
   W konkluzji należy stwierdzić, iż za dworce kolejowe, jako obiekty infrastruktury o charakterze publicznym odpowiadają wszyscy, którym powinno zależeć na rozwoju transportu kolejowego pasażerskiego.
Oznacza to, że utrzymanie obiektów infrastruktury usługowej (stacji pasażerskiej i dworca kolejowego) powinno się składać z trzech źródeł, tj. przychodów z komercjalizacji czynnych dworców kolejowych (najem, dzierżawa obiektów), opłaty dworcowej oraz dotacji wynikającej z Rządowego Programu Utrzymania Dworców Kolejowych tym bardziej, że znakomita ich cześć znajduje się w rejestrze zabytków. Utrzymanie zabytków, jako dóbr narodowych jest powinnością każdego podmiotu, który wykorzystuje je w swojej działalności biznesowej.
Dr M. Antonowicz PKP S.A./ALK
P. Ciszak, Radca Prawny PKP S.A.

fot. PKP S.A.

  Wykorzystano opracowanie P. Ciszak, M. Kraśniewski: Dostęp do stacji pasażerskiej w świetle nowelizacji o transporcie kolejowym z 16 listopada 2016 roku w Rynek Kolejowy. Współczesne prawne i sektorowe uwarunkowania ochrony konkurencji i konsumenta, red. M. Pawelczyk, Wydawnictwo Ius Publicum, Warszawa 2017 s. 161-178.
  Stanowisko Prezesa UTK wyrażone w piśmie do Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 17.10.2017 roku (znak: DRRK-WR.78.13.2017.2.ER).
  Projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw z projektami aktów wykonawczych, Druk nr 840, Warszawa, 15.09.2016 r., dostęp online: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/900B174A0F66B895C12580300033F3D5/%24File/840.pdf (17.10.2017 r.).



  Komentarze 2
  Dodaj swój komentarz
~
Copyright "Wolna Droga"
[X]
Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług i zgodnie z Polityką Prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce.